2.6 Bearna

2.6 Lonnaíocht Cheannchathartha Bhearna

2.7    Comhthéacs an Bhaile

Is sráidbhaile cois cósta í Bearna ar imeall thiar Chathair na Gaillimhe, thart ar 6.5km siar ó lár na Cathrach (an Fhaiche Mhór) agus 11km soir ón Spidéal. Tá sé lonnaithe laistigh de Limistéar Ceannchathartha na Gaillimhe. Tá an baile lonnaithe ar thairseach Ghaeltacht na Gaillimhe, an Ghaeltacht is mó sa tír. Tá saintréith uathúil ag baint le sráidbhaile Bhearna mar gheall ar a hoidhreacht iascaireachta agus Ghaeltachta agus is suíomh tarraingteach cois cósta í atá gar do Chathair na Gaillimhe. Le blianta beaga anuas, tháinig méadú suntasach ar Bhearna sa sráidbhaile agus sa cheantar máguaird mar gheall ar chomh gar is atá sí do Chathair na Gaillimhe.

2.8    Pobail Inbhuanaithe

2.8.1 Tithíocht

Tháinig borradh mór ar an lonnaíocht Bearna le 20 bliain anuas agus tá an-tóir ar Bhearna i gcónaí mar áit chun forbairtí cónaitheacha a lonnú, go mór mór ós rud é go bhfuil sé cois cósta agus cóngarach do Chathair na Gaillimhe. I measc na gcineálacha tithe, tá tithe sraithe, tithe leathscoite agus tithe scoite, a bhformhór díobh idir bhungalónna agus thithe dhá stór taobh leis an R336 agus in eastáit tithíochta anseo is ansiúd ar fud an bhaile. Tá roinnt forbairtí árasán i lár an bhaile freisin.

Ba cheart go gcuireann scéimeanna nua iltithíochta laistigh de limistéar an phlean rogha iomchuí d’aonaid tithíochta éagsúla ar fáil a dhéanann freastal ar éilimh reatha an tsráidbhaile agus ar éilimh an tsráidbhaile amach anseo, agus a bhíonn freagrach ar an gcomhthéacs áitiúil, ó thaobh dearaidh, leagain amach agus dlúis de. Caithfidh forbairtí cónaithe laistigh de Bhearna cloí leis an gcuspóir beartais maidir le haonaid tithíochta a dháileadh ar theaghlaigh le Gaeilge.

2.8.2 Lár Baile/ Miondíol

Bíonn lár baile Bhearna sách gnóthach. Áirítear criosú Lár Baile sa phlean do na sé bliana amach romhainn agus sainaithnítear ann tailte taobh ó thuaidh agus taobh ó dheas den tSráid Mhór (R336) a théann tríd an sráidbhaile. Trí lár sráidbhaile Bhearna a chomhdhlúthú d’fhonn freastal ar fhás amach anseo, cabhrófar chun sraoilleáil uirbeach a chosc trí fhorbairt uirbeach níos dlúithe a sholáthar, chomh maith le bonn le haghaidh pobail uirbigh níos inbhuanaithe. Ba cheart forbairt nua, tithíocht go mór mór, a sholáthar ar shuíomhanna tearcúsáidte, suíomhanna inlíonta agus/nó suíomhanna athfhorbraíochta, lena n-áirítear suíomhanna agus foirgnimh atá ar an bhfód cheana a athfhorbairt, chun imchlúdach forbartha reatha an limistéir uirbigh a chomhthógáil agus chun a chinntiú go ndíreofar go príomha ar thailte seirbhísithe gar do lár an bhaile agus do roghanna iompair phoiblí sa ghearrthéarma agus sa mheántéarma. Tacaíonn na cuspóirí beartais sa phlean seo le comhdhlúthú lár an tSráidbhaile agus tá tailte criosaithe Lár an Bhaile/Inlíonta sainaitheanta chun freastal ar fhorbairt chónaitheach mar a leagtar amach í sa CNP agus sa SRSE.

2.8.3 Fostaíocht agus Forbairt Gheilleagrach

Tá seirbhísí miondíola ar cheann de na príomhfhoinsí fostaíochta i mBearna agus is ríthábhachtach an bonn fostaíochta seo a choinneáil agus a neartú. Déanfaidh soláthar miondíola comhlánach ar an scála iomchuí atá lonnaithe san áit cheart, lena n-áirítear suíomhanna athfhorbraíochta agus suíomhanna tearcúsáidte a athfhorbairt, i lár an bhaile beogacht agus inmharthanacht lár na lonnaíochta a chosaint agus a fheabhsú, agus cabhróidh sé le leibhéal na siopaí/aonad gan áitiú a laghdú. 

Is teoranta an bonn gnó agus fiontraíochta atá i mBearna toisc go bhfuil sé chomh cóngarach sin do chathair na Gaillimhe agus d’ionaid arna bhfeidhmiú agus arna dtacú ag Údarás na Gaeltachta sna Forbacha. 

Chomh maith leis sin, is beag forbairt atá déanta ar acmhainn turasóireachta na lonnaíochta, a mbaineann deis shuntasach léi bonn turasóireachta an limistéir a leathnú agus a chur chun cinn, go mór mór toisc go bhfuil Bearna lonnaithe cois cósta ar thairseach Ghaeltacht na Gaillimhe, Chathair na Gaillimhe agus Chonamara Theas, agus ar fud Shlí an Atlantaigh Fhiáin. Tacaíonn an plean le forbairt a bhaineann le turasóireacht a lonnú laistigh de lár an tsráidbhaile, lena n-áirítear an turasóireacht uiscebhunaithe. Ba mhór an tsócmhainn áineasa agus turasóireachta é páirc chonláiste cois cósta a bhaint amach i mBearna, lena húsáid ag áitritheoirí, ag an bpobal áitiúil agus ag cuairteoirí chun na háite. 

2.8.4 Saoráidí Pobail 

Tá saoráidí pobail riachtanach le haghaidh folláine agus feidhmiú pobal inbhuanaithe, agus cuireann siad le caighdeán saoil níos fearr ar an iomlán. Áirítear leo saoráidí oideachais, cúram leanaí, spóirt agus áineasa, ealaíon agus cultúir, saoráidí d’fheidhmeanna sláinte agus sóisialta, tailte adhlactha, ionaid adhartha, etc. I mBearna, cé go raibh fás suntasach ar fhorbairt agus ar dhaonra le fiche bliain anuas, níor soláthraíodh bonneagar tacaíochta pobail le dul leis an bhfás sin, agus dá bhrí sin tá brú breise ar na saoráidí agus seirbhísí pobail atá ann cheana féin. Ina theannta sin, mar gheall ar an gceantar mór scaipthe ar a bhfreastalaíonn cuid de na saoráidí sin sa cheantar, club GAA Bhearna mar shampla, bítear ag brath go mór ar charranna príobháideacha, chun tairbhe a bhaint as na saoráidí sin. Tá sé tábhachtach dá bhrí sin go bhfreastalaíonn soláthar saoráidí nua pobail i bPlean Bhearna ar  riachtanais an phobail áitiúil faoi láthair agus amach anseo i rith thréimhse an phlean, agus go gcuirtear ar fáil iad in áiteanna a bhfuil sé éasca dul chucu de shiúl na gcos, ar rothar nó ar iompar poiblí. 

Tacaíonn an Plean freisin le soláthar fadtéarmach páirc chonláiste cois cósta amach anseo i lár an tsráidbhaile, ó Bhóithrín Mhags go Bóithrín na Leice Léithe, chun freastal ar riachtanais áineasa agus conláiste phobal Bhearna agus cuairteoirí ar Bhearna. 

2.8.5 Oideachas 

Tá an bhunscoil Scoil Shéamais Naofa lonnaithe taobh ó thuaidh den R336 ar an mbealach isteach sa bhaile mór ón taobh soir. Is scoil chomhoideachais í seo agus leis an mborradh sa cheantar, tá an scoil lán gan mórán spáis ann chun síneadh a chur léi ná saoráidí spraoi allamuigh a chur ar fáil. Tá tailte sainaitheanta le haghaidh Saoráidí Pobail laistigh de Limistéar Ceannchathartha Bhearna a d’fhéadfaí a úsáid le haghaidh saoráidí oideachais. 

2.8.6 Comhshaol agus Oidhreacht 

Tá roinnt déanmhas cosanta laistigh de phlean limistéir Bhearna agus tá teacht orthu sa Taifead ar Dhéanmhais Chosanta in Aguisín 6 den phlean. Áirítear leo sin Céibh Bhearna atá lonnaithe laistigh de Limistéar Caomhantais Ailtireachta. Cuimsítear i Limistéar Caomhantais Ailtireachta Bhóthar na Céibhe formhór na bhfoirgneamh, talún  agus struchtúr ina aice le Bóthar na Céibhe, an reilig agus Céibh Bhearna san áireamh, a fhéachann le hoidhreacht thógtha agus saintréithe na sráid-dreacha seo agus a nasc seanbhunaithe leis an gcéibh agus an cladach. Tá roinnt Séadchomhathaí Taifeadta seandálaíochta laistigh de limistéar an phlean. 

Níl aon suíomhanna éiceolaíochta ainmnithe a mbaineann tábhacht náisiúnta nó Eorpach leo laistigh de limistéar an phlean. Tá roinnt suíomhanna éiceolaíochta den sórt sin, áfach, in aice le limistéar an phlean ar an taobh soir ó Choillte Bhearna go Trá na gCeann, lena n-áirítear na Suíomhanna Eorpacha Cuan na Gaillimhe - Limistéar Caomhantais Speisialta (000268) agus Cuan na Gaillimhe Laistigh - Limistéar faoi Chosaint Speisialta (004031). 

Tá forbairt déanta ag oidhreacht chultúir Bhearna óna bhunús stairiúil mar shráidbhaile beag iascaireachta chuig a stádas sa lá atá inniu ann mar lonnaíocht uirbeach nua-aimseartha. Cé go ndearnadh forbairt shuntasach i lár an tsráidbhaile le blianta beaga anuas, tá sé thar a bheith tábhachtach nach n-imreoidh forbairt amach anseo tionchar diúltach ar Limistéar Caomhantais Ailtireachta Bhóthar na Céibhe agus a croí stairiúil a chreimeadh tuilleadh lena linn. Tacaíonn cuspóirí an phlean seo, chomh maith leis na beartais agus cuspóirí reatha arna leagan amach i gCaibidil 12 Ailtireacht, Seandálaíocht agus Oidhreacht Chultúir,  le caomhnú agus forbairt íogair an Limistéir Caomhantais Ailtireachta. Gné thábhachtach eile d’oidhreacht chultúir Bhearna ná a stádas Gaeltachta laistigh de Ghaeltacht Chonamara. Mar sin, tá sé tábhachtach a chinntiú go léireoidh forbairt nua meas ar oidhreacht stairiúil agus chultúir Bhearna, agus go ndéanann sí a stádas Gaeltachta agus a oidhreacht theangeolaíoch a chosaint agus a fheabhsú, i gcomhréir le forálacha an phlean. Tá sé ríthábhachtach go ndéanfar an Ghaeilge i mBearna a chosaint agus a chur chun cinn sa lonnaíocht trí choinníollacha pleanála iomchuí a chur i bhfeidhm, lena n-áirítear eastáit a ainmniú, comharthaíocht, agus céatadán de na haonaid tithíochta sna forbairtí tithíochta nua a shannadh do Ghaeilgeoirí. 

2.9    Seirbhísí agus Bonneagar 

2.9.1 Diúscairt Fuíolluisce 

Déanann ionad cóireála fuíolluisce poiblí lonnaithe ar Inis Caorach Bearna a sheirbhísiú. Tacaíonn an plean le hionad cóireála fuíolluisce treasach nua a sholáthar chun freastal ar fhorbairtí reatha agus amach anseo i mBearna. Tacóidh an plean le cothabháil agus feabhsúcháin a dhéanamh ar an mbonneagar atá ann cheana chun forbairt todhchaí an tsráidbhaile a chosaint. 

2.9.2  Seirbhísí Uisce 

Freastalaíonn an príomhlíonra uisce poiblí ar Bhearna. Tacóidh an plean le cothabháil agus feabhsúcháin a dhéanamh ar an soláthar seo chun forbairt todhchaí an tsráidbhaile a chosaint. 

2.9.3 Iompraíocht agus Gluaiseacht 

Cuireann an Plean éifeachtúlacht  chun cinn maidir le cúrsaíocht agus bainistíocht tráchta ar fud an tsráidbhaile, agus éascaíonn sé le páirceáil iomchuí a chur ar fáil, gar do lár an tsráidbhaile. Bheadh sé tairbheach plean bainistíochta tráchta a ullmhú do Bhearna chun feabhas a chur ar bhrú tráchta, chun an luas a fheictear ann faoi láthair a laghdú , go mór mór sa cheantar cóngarach don bhunscoil agus ar Bhóthar na Céibhe, agus chun feabhas a chur ar bhainistíocht na páirceála sa sráidbhaile. 

Tacaíonn an Plean le cur i gcríoch an Bhóthair Faoisimh Laistigh chun sráid nua a chruthú sa sráidbhaile ar a ndéanfar forbairt ardchaighdeáin úsáide measctha, rud a d’fheabhsódh tuilleadh bheogacht agus rath shráidbhaile Bhearna. Chuirfeadh an tsráid nua tuilleadh feabhais ar cháilíocht na timpeallachta i lár an tsráidbhaile chomh maith le feabhas a chur ar shábháilteacht, cúrsaíocht agus bainistiú tráchta i mBearna. 

Aithnítear sa phlean freisin agus tugtar tacaíocht ann do thábhacht an iompair inbhuanaithe, lena n-áirítear úsáid talún agus iompar a chomhtháthú, rud a spreagfaidh aistriú córa iompair ó iompar príobháideach chuig siúlóid, rothaíocht, agus iompar poiblí. D’fhonn aistriú córa iompair mar sin a spreagadh, ní mór feabhsúcháin a dhéanamh ar líonra na gcosán poiblí atá sa sráidbhaile cheana thar thréimhse an phlean chun gluaiseachtaí sábháilte coisithe a chinntiú. Ina theannta sin, is riachtanach go ndíreoidh forbairtí nua uile ar nascacht agus go nascann siad leis an líonra cosán atá ann cheana ionas go mbainfear nascacht amach agus go mbainfear leas aisti sa sráidbhaile, agus nach gceadófar an cineál forbartha ar a dtugtar ‘cliobógacht’. 

2.10  Athrú Aeráide agus Tuile 

Mar a leagtar amach i gCaibidil 14 Athrú Aeráide, Fuinneamh agus Acmhainn In-Athnuaite, imríonn an t-athrú aeráide tionchar díreach i gcónaí ar shaol daoine, ar an tsochaí agus ar an ngeilleagar. Féachann an plean le pobail dea-phleanáilte a chruthú ina laghdófar na hachair taistil ar an oideachas, ar an obair agus ar sheirbhísí, ina gcuirfear feabhas ar shaoráidí siúil agus rothaíochta agus ina ndéanfar foinsí áitiúla fuinnimh in-athnuaite agus ísealcharbóin a chomhtháthú. Rinneadh Measúnú Baol Tuile céim 2 ar phlean lonnaíochta Bhearna agus sainaithnítear ceantair a mbaineann baol tuile leo, dobharthuile, tuile cois cósta, tuile bháistiúil agus tuile screamhuisce san áireamh. Tá léarscáil baol tuile le fáil i gCuid 4 den phlean ceannchathartha seo.

Bearna Land Use Zoning Map
 

Bearna Flood Risk Management Map